دیابت یکی از بیماریهای شایع این روزهای جوامع بشری است. شناخت مهمترین علائم دیابت به شما کمک میکند تا در صورت بروز نشانههای اولیه بتوانید اقدامات لازم را انجام دهید. با توجه به آمار بالای مبتلایان به این بیماری، لازم است که اطلاعات عمومی خود را در رابطه با این بیمار بالا ببرید.
در ادامه راجع به هر آنچه که نیاز دارید تا درمورد دیابت بدانید، صحبت شده است. شناخت انواع دیابت، علل ابتلا به این بیماری، روش درمان، نشانههای ابتلا به این بیماری و… از جمله اطلاعات مهمی هستند که باید درمورد دیابت بدانید.
دیابت چیست؟
در گام اول ابتدا به این موضوع میپردازیم که دیابت یا قند خون چیست و منشا ابتلا به این بیماری کجاست. بدن ما انرژی مورد نیاز برای کارکرد سلولهای مختلف را از راه غذا خوردن کسب میکند. درواقع مواد غذایی مفید، مثل سوخت برای بدن ما عمل میکنند. غذای خورده شده توسط گوارش هضم میشود و طی فرایندهای بیوشیمیایی انجام گرفته در داخل بدن، این مواد برای بدن قابل استفاده میشوند.
بیماری دیابت روی فرایند استفاده سلولها از مواد غذایی تاثیر میگذارند. به بیان سادهتر، مواد غذایی هضم شده برای بدن قابل استفاده نخواهد بود. در نتیجه ارگانهای اساسی بدن مثل دستگاه عصبی، حرکتی، دستگاه گردش خون و… انرژی مورد نیاز برای انجام وظایف خود را نخواهند داشت.
ریشه اصلی ابتلا به دیابت چیست؟
مهمترین علائم دیابت، ارتباط تنگاتنگی با سرچشمه این بیماری دارند. به زبان ساده میتوان گفت که درصد بزرگی از مواد غذایی در بدن ما، در نهایت به مولکولهای سازنده مواد قندی یا همان گلوکز تجزیه میشوند. گلوکز تولید شده سوخت اصلی سلولهای مختلف بدن است و سلول با مصرف آن میتواند وظایف خود را در بدن انجام دهد.
در این بیماری، هورمون انسولین قند یا گلوکز آزاد شده را از خون وارد سلولهای کبدی میکند تا در آنجا ذخیره شوند. ناتوانی بدن در استفاده از قند هضم شده، علت اصلی ابتلا به دیابت است. در حال حاضر درمان دیابت بسته به نوع دیابت و مشکلی که در بدن رخ داده است تجویز میشود.
انواع دیابت کدام است؟
دیابت میتواند به اشکال مختلفی بروز کند. به همین دلیل هم انواع مختلفی از دیابت تعریف میشوند. مهمترین علائم دیابت تقریبا در انواع مختلف این بیماری مشترک است. البته علائم منحصر به فرد هم برای هر کدام تعریف میشود.به صورت کلی دیابت به دو نوع اصلی مزمن و موقت تقسیم بندی میشود.
دیابت مقطعی معمولا برطرف میشود و دائمی نیست. در مقابل دیابت مزمن که درصد بالایی از مبتلایان به آن دچار هستند، سختتر بهبود پیدا میکند. در برخی از موارد راه درمانی برای دیابت وجود ندارد و تنها علائم آن قابل درمان است. با شناخت مهمترین علائم دریابت و تشخیص به موقع، شانس درمان افزایش پیدا میکند. دو نوع دیابت مزمن به شرح زیر هستند:
دیابت نوع یک
دیابت نوع یک یکی از 2 نوع دیابت مزمن است که افراد به آن مبتلا میشوند. این نوع دیابت درصد بسیار کمی (کمتر از 10 درصد) از افراد دیابتی را تشکیل میدهند. در این نوع بیماری ترشح یا تولید انسولین به مشکل برمیخورد. یعنی انسولین یا به صورت کلی تولید نمیشود یا مقدار تولید شده آن برای بدن کافی نیست.
عوامل ژنتیکی و وراثتی تاثیر بیشتری روی ابتلا به این نوع دیابت دارد. بنابراین بیشتر افرادی که این بیماری را برای اولین بار نشان میدهند در سنین کودکی و نوجوانی قرار دارند. به همین دلیل به آن دیابت جوانان هم گفته میشود. گفته میشود این نوع دیابت نوعی بیماری خود ایمنی است.
زیرا سلولهای سیستم ایمنی به سلولهای سازنده انسولین در لوز المعده حمله کرده و تولید انسولین را متوقف یا کند میکنند. هنوز راه درمان قطعی این نوع دیابت مشخص نشده است اما در نهایت سبک زندگی مبتلایان به این بیماری متفوات خواهد بود. استفاده از انسولین مصنوعی برای این بیماران از اهمیت زیادی برخوردار است.
دیابت نوع دو
دیابت نوع 2 متداولترین نوع دیابت است. اکثر افرادی که در سنین بالا به دیابت مبتلا میشوند، دیابت نوع 2 را تجربه میکنند. به جرئت میتوان گفت که بیش از 90 درصد مبتلایان به دیابت، این نوع را تجربه میکنند. به همین دلیل رژیم غذایی و شیوه درمان این نوع دیابت از اهمیت بیشتری برخوردار است.
در این نوع از دیابت انسولین به مقداری کافی تولید میشود اما گیرندههایی که روی سلولها قرار دارند، توانایی پذیرش انسولین و در نتیجه قند را به داخل سلول ندارند. به همین دلیل هم قند خون بالا میرود و عوارض منفی آن روی سلامت افراد تاثیر میگذارد.
مهمترین علائم و نشانههای دیابت در مردان و زنان
باتوجه به توضیحات ارائه شده شیوع بالای این بیماری، شناخت مهمترین علائم دیابت افراد میتواند روی روند درمان شما تاثیر خیلی زیادی داشته باشد. شناخت هرچه سریعتر این بیماری میتواند عوارض و در مواردی شدت بیماری را هم کاهش دهد. به همین دلیل در این قسمت مهمترین نشانههای بروز دیابت را توضیح میدهیم.
- تشنگی بیش از حد
یکی از مهمترین علائم دیابت که در افراد ظاهر میشود، تشنگی زیاد است. همانطور که اشاره کردیم در این بیماری میزان قند در خون از حد استاندارد خودش بالاتر میرود. به همین دلیل بدن برای برقراری تعادل اسمزی و فشار طبیعی خون، نیاز به آب بیشتری خواهد داشت.
به همین دلیل هم شما باید مقدار آب بیشتری بنوشید تا بتوانید فشار مورد نیاز را برای خون فراهم کنید. در نتیجه مدام احساس تشنگی خواهید کرد. یعنی حتی با مصرف آب زیاد باز هم حس میکنید نسبت به نوشیدن آب میل عجیبی دارید. البته این تنها یکی از علائم دیابت است.
- خستگی و ضعف
معمولا خستگی و ضعف هم یکی دیگر از نشانههایی است که در افراد مبتلا به دیابت قابل مشاهده است. به دلیل اینکه گلوکز برای سلولها قابل استفاده نیست، در نتیجه انرژی بدن تا سطح قابل توجهی کاهش خواهد داشت. به خصوص حرکات دست و پا سخت و کندتر خواهند شد.
- افزایش گرانروی
منظور از گرانروی قابلیت هم چسبی ذرات یک ماده به یکدیگر است. مثلا عسل دارای ویسکوزیته یا گرانروی بالایی است. به همین دلیل هم دیرتر جاری میشود. در دیابت به دلیل باقی ماندن گلوکز در خون، گرانروی خون افزایش پیدا میکند. یعنی ذرات بیشتری از قند در خون به هم وجود دارد که با یکدیگر برهم کنش برقرار کرده و دیرتر جاری میشوند. از این قابلیت در آزمایشات تشخیص دیابت میتوان استفاده کرد.
- کاهش وزن محسوس بدون دلیل
یکی دیگر از علائمی که میتواند در افراد مبتلا به دیابت مشاهده شود، کاهش وزن محسوس و قابل توجهی است که در مدت زمان نسبتا کمی اتفاق میفتد. در دیابت امکان دسترسی سلولها به مواد غذایی هضم شده وجود ندارد و از این رو بدن به لیپیدهای انباشته حمله میکند. در نتیجه وزن شما کاهش پیدا میکند.
- تکرر ادرار
افزایش مقدار گلوکز در خون باعث میشود که فیلتراسیون ادرای توسط کلیهها با مشکل ایجاد شود. کلیهها یکی از اندام هدف اصلی در بیماران دیابتی هستند. دفع ادرار افزایش پیدا میکند و فرد دچار تکرر یا حتی بی اختیاری ادرای میشود.
- زخمهای ماندگار بدون بهبود
احتمالا درمورد طولانی بودن فرایند بهبود زخم در بیماران دیابتی شنیدهاید. معمولا احتمال ایجاد زخم در اندامهایی مثل انگشتان پا افزایش پیدا میکند. این یکی از مهمترین علائم دیابت است که نشان میدهد بیماری در حال پیشروی است.
به دلیل افزایش گرانروی و سنگین شدن خون، گردش خون سرعت کمتری خواهد داشت. بنابراین با وارد شدن کمترین آسیب، ممکن است بیمار آسیب ببیند. و باز هم به دلیل ویسکوزیته بالا و درصد زیاد مولکولهای قند، گردش خون ضعیف خواهد بود و زخم مورد نظر نسبت به حالت کلی دیرتر خوب میشود.
- ضغف بینایی
آب مروارید و تغیییرات ناگهانی در مشاهده اشیاء دور و نزدیک میتواند از جمله اثرات آسیب زننده دیابت بر روی چشم باشد. درواقع انباشتگی ذرات قند درخون باعث آسیب به عصب بینایی و ماهیچههای چشمی میشود. چشم هم یکی دیگر از اندامهای مهم و در معرض خطر در این بیماری است.
- بی حسی و گزگز دست و پا
یکی دیگر از مهمترین علائم دیابت در مردان و زنان بی حس شدن دست و پا و احساس گزگز است. این مورد یکی از شاخصههای مهم در تشخیص ابتلا به این بیماری است. کمبود خون خصوصا در انگشتان دست و پا میتواند مهمترین علت ایجاد این مشکل باشد.
- خشکی دهان و پوست
وقتی میزان قند خون بالا میرود، بدن از طریق تکرر ادرار سعی میکند تا فشار اسمزی خون را در حد تعادل نگه دارد. به همین دلیل احتمالا احساس خشکی غیرمعمولی را روی پوست یا در دهان خود احساس میکنید. البته که هر نوع خشکی پوست و دهان به معنی علامت دیابت نیست.
- علائم خاص دیابت در مردان
دیابت به دلیل تاثیر گذاشتن روی فشار مایعات بدن، میتواند روی دستگاه تولید مثلی مردان هم اثرگذار باشد. اختلال در سیستم سمپاتیک، اختلال در نعوظ، کاهش توده عضلانی فرد، برفک تناسلی و… از جمله مشکلاتی است که میتواند زندگی مردان را دچار مشکل کند.
- علائم خاص دیابت در زنان
در زنان هم این بیماری میتواند سلامت دستگاه تولید مثلی را دستخوش تغییر قرار دهد. کم حوصلگی و افزایش تنش، از جمله مهمترین علائم دیابت زنان است. نوشیدن زیاد آب، خطر ابتلا به قارچ واژن، افزایش ابتلا به خطرات کلیوی و… از مهمترین شاخصههای این بیماری هستند. با شناخت مواردی که ذکر شد، میتوانید در صورت بروز عوامل مشکوک، سریعا بیمار خود را به دکتر نشان دهید.
مهمترین روش کنترل قند خون در بیماران دیابتی چیست؟
بیماران دیابتی همواره نیاز به کنترل سطح قند خون دارند. به همین منظور هم از دستگاههای سنجش قند خون استفاده میشود. اطلاع از میزان قند خون برای تمامی بیماران دیابتی ضروری است. افراد مبتلا به دیابت نیاز دارند تا به صورت روزانه سطح قند خون خود را کنترل کنند.
استفاده از این دستگاههای تست قند خون بسیار راحت است و پزشکان همواره توصیه میکنند که بیماران دیابتی باید روزانه حداقل یکبار مقدار قند خون خود را با این دستگاه اندازه بگیرند و نتیجه را یادداشت کنند.
انواع دستگاه قند خون و نوار قند در فروشگاه اینترنتی تن طب
-
دستگاه تست قند خون اکیوچک پرفورما1,425,000 تومان
-
دستگاه تست قند خون دیابان470,000 تومان
-
دستگاه تست قند خون آوان480,000 تومان
-
نوار قند خون آرکری 01420,000 تومان
-
نوار تست قند خون گالا250,000 تومان
-
نوار قند خون اکیوچک اکتیو550,000 تومان
چه عواملی خطر ابتلا به دیابت را افزایش میدهند؟
مثل هر بیماری دیگری، یکسری عوامل میتوانند ریسک ابتلا به دیابت را افزایش دهند. با توجه به اینکه دیابت یکی از بیماریهای مزمن است، میتوان گفت که عوامل مختلفی در طول زمان روی ابتلای افراد به این بیماری تاثیر میگذارند. برخی از فاکتورهای مهمی که در ابتلای افراد به دیابت نوع 1 و 2 تعیین کننده هستند، در ادامه توضیح داده شده است:
اضافه وزن
اضافه وزن را میتوان اثرگذار ترین عامل در ابتلای افراد به دیابت نوع 2 دانست. در واقع داشتن اضافه وزن باعث میشود تا سلولهای بدن به نوعی دربرابر ورود انسولین مقاومت کنند. در نتیجه ورود گلوکز هم به داخل سلول اتفاق نمیفتد. تغییرات ناپایدار وزن هم میتواند روی افزایش احتمال ابتلا به این بیماری تاثیرگذار باشد.
عوامل ژنتیکی واثت
عوامل ژنتیکی روی ابتلا به هر 2 نوع دیابت یک و دو اثرگذار است. خصوصا دیابت نوع 1 که تحت تاثیر عوامل وراثتی و ژنهای معیوب ایجاد میشود. اگر در اعضای خانواده شما فردی به این بیماری مبتلا است، احتمال دارد که شما هم پیش زمینه ابتلا به دیابت را از لحاظ ژنتیکی داشته باشید. پس باید سعی کنید که وضعیت قند خون خود را چک کنید و سبک زندگی سالمی داشته باشید.
کم تحرکی
کم تحرکی یکی از دلایل مهم ابتلا به دیابت و انواع دیگری از بیماریها در جوامع مدرن است. کم تحرکی با تاثیر بر روی اضافه وزن و مقاومت به استفاده سلول از انسولین و گلوکز، استعداد ابتلا به دیابت را افزایش میدهد. اصلح سبک زندگی افراد میتواند تاثیر زیادی روی بهبود علائم دیابت داشته باشد.
استرس و رژیم غذایی ناسالم
استرس بالا میتواند منجر به بروز مهمترین علائم دیابت در افراد شود. به علاوه رژیم غذایی ناسالم هم تاثیر زیادی روی افزایش ریسک ابتلا به این بیماری میگذارد. کمبود خواب هم میتواند یکی دیگر از عوامل زندگی ناسالم باشد. مصرف مواد مضری مثل قند زیاد، چربی، الکل، دخانیات و… هم روی ابتلای افراد به این بیماری تاثیر میگذارد.
سن
باتوجه به اینکه دیابت یک بیماری مزمن است، سن میتواند به صورت فزاینده شانس مبتلا شدن به دیابت نوع 2 را افزایش دهد. با رعایت سبک زندگی سالم میتوانید تاثیر این عامل را کاهش دهید.
بارداری
برخی از زنان باردار به دیابت حاملگی مبتلا میشوند. به صورت کلی دیابت حاملگی موقتی است. اما این زنان به نسبت افراد دیگر ممکن است در آینده درصد ابتلا به دیابت بیشتری را نشان دهند. به صورت کلی دیابت بارداری در دسته دیابت مزمن نیست و مهمترین علائم دیابت بارداری پس از زایمان برطرف خواهند شد.
دیابت دوران بارداری
دیابت دوره بارداری میتواند برای مادر بسیار آزاردهنده باشد. در دوران بارداری، افزایش قند خون توسط پزشک تشخیص داده شده و اقدامات لازم صورت میگیرد. علت ابتلای مادر به این نوع دیابت هورمونهای ترشح شده از جفت جنین است. این هورمونها اثرات ضد انسولین دارند و در نتیجه لوزالمعده مادر باید مقدار بیشتری از انسولین را در خون مادر آزاد کند تا اثرات این هورمونها خنثی گردد.
اما گاهی لوزالمعده مادر توانایی ترشح مقدار کافی انسولین را ندارد. به همین دلیل هم انسولین کافی وجود نخواهد داشت. در نتیجه علائم دیابت بروز خواهد کرد. افرادی که مقدار انسولین آنها در زمان بارداری کافی نیست، میتواند در آینده مستعد ابتلا به دیابت مزمن باشند.
عوارض ابتلا به دیابت چیست؟
اگر دیابت کنترل نشود، میتواند اثرات منفی زیادی روی سلامت داشته باشد. یکی از عوارض این بیماری آسیب به عروق خونی است. در این بیماری احتمال مسدود شدن رگها و در نهایت ایجاد مشکلات بعدی وجود دارد. یکی دیگر از مهمترین علائم دیابت احساس درد، سوزش یا گزگز در نقاط مختلف بدن است. این مشکل به دلیل آسیبی است که به نورونها و رشتههای عصبی بدن وارد شده است.
کلیهها یکی دیگر از اندامهای در معرض خطر هستند. کلیه مسئول مستقیم حفظ تعادل اسمزی خون است. درصورتیکه این تعادل به خاطر ذرات بالای قند در خون بهم بریزد، میتواند برای کلیه آسیب زا باشد. درموارد خیلی شدید کلیه بیمار نیاز به دیالیز خواهد داشت. دیابت روی عروق خونی چشم هم تاثیر میگذارد.
این موضوع میتواند روی بینایی شما تاثیر داشته باشد و منجر به اختلالات دید و حتی نابینایی شود. پا اندام دیگری است که میتواند در معرض خطر باشد. اشاره کردیم که زخمهای پا و روند بهبودی کند آنها میتواند به عنوان یکی از مهمترین علائم دیابت درنظر گرفته شود. در نهایت دیابت میتواند روی افزایش خطر ابتلا به حملات قلبی، بیماریهای اعصاب، سکتههای مغزی و… تاثیر داشته باشد.
درمان دیابت
درمان دیابت میتواند بسته به نوع دیابت و درجه ابتلای بیمار به آن تعریف شود. به صورت کلی پزشک پس از مشاهده مهمترین علائم دیابت، تصمیم به درمان میگیرد. اینکه بیمار به دیابت نوع یک، دو یا بارداری مبتلا باشد روی روند درمان تاثیر گذار است. معمولا برای افرادی که مبتلا به دیابت نوع 1 هستند، تزریق میزان مناسبی از انسولین توصیه میشود. البته باید در کنار تزریق انسولین فعالیت بدنی و تغذیه مناسب را هم مدنظر داشت.
برای درمان دیابت نوع دو مهمترین عامل رعایت رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی بالا و مصرف به موقع داروهای تجویز شده است. درصورت رعایت این موارد میتوانید عوارض دیابت را تا حد خیلی زیادی پایین بیاورید. همچنین کنترل فشار خون و وزن، روی کاهش خطر ابتلای انواع دیابت موثر است. دیابت بارداری هم با بررسی مداوم قند خون، ورزش و فعالیت بدنی قابل کنترل است.
رژیم غذایی افراد دیابتی
کنترل رژیم غذایی و وزن، دو عامل تاثیرگذار در بهبود مهمترین علائم دیابت هستند. در ابتدا باید توجه کنید که مصرف کربوهیدرات یک فرد دیابتی باید کاملا کنترل شود. توصیه میشود که حتما کربوهیدرات مورد نیاز بدن از موادی مثل: میوه، سبزی، حبوبات و… تامین شود. پروتئینها از ارزش غذایی بالایی برخوردارند و میتوانند به بهبود دیابت کمک کنند.
دریافت پروتئین از موا غذایی سالم مثل: گوشت ماهی،لبنیات کم چرب و مواد مشابه توصیه میشود. خوب است افراد دیابتی از مصرف چربیهای اشباع اجنتاب کنند. چربیهای نیمه جامد و نیمه مایع از منابع مناسب چربی برای این افراد هستند. این افراد باید میزان مناسبی از فیبر را دریافت کنند که در سبزیجات، حبوبات و غلات کامل وجود دارد.
جهت بهبود مهمترین علائم دیابت، افراد باید سایز وعدههای غذایی خود را کنترل کنند و تغذیه مورد نیاز خود را در وعدههای کوچک تقسیم بندی کنند تا هضم آن برای بدن راحتتر باشد. به علاوه پرهیز ار مصرف قندهای اضافی، مصرف مکملها، مواد معدنی و ویتامنهای مورد نیاز هم برای این افراد ضروری است. همچنین مصرف به موقع قرصهای تجویز شده هم از درجه اهمیت بالایی برخوردار است.
بهترین راه پیشگیری از دیابت
اگر بدانید که در خانواده شما سابقه بروز مهمترین علائم دیابت وجود دارد، باید فاکتورهای پیشگیری از این بیماری را با دقت بیشتری انجام دهید تا شانس ابتلای شما به این بیماری کاهش پیدا کند. حفظ وزن مناسب و کاهش وزن میتواند روی بهبود علائم دیابت و پیشگیری از ابتلا به آن تاثیر داشته باشد.
فعالیت بدنی منظم و رژیم غذایی سالم دو عامل بسیار مهم دیگری هستند که باید رعایت کنید. دقت کنید که منظم بودن یک فعالیت بدنی از حجم این فعالیت تاثیر بیشتری دارد. مثلا تاثیر نیم ساعت ورزش در 3 روز هفته از 1.5 ساعت ورزش در یک روز موثرتر خواهد بود.
کنترل استرس، آزمایش قند خون ناشتا، بررسی اطلاعات ژنتیکی خانواده از نظر ابتلا به دیابت و جلوگیری از مصرف الکل و دخانیات هم روی کاهش بروز ابتلا به دیابت تاثیر بسزایی خواهند داشت. درنهایت مجموعه این عوامل باعث میشوند تا خطر ابتلا به دیابت برای افراد به صفر یا نزدیک صفر کاهش پیدا کند.
سوالات متداول
مهمترین علائم دیابت چگونه تشخیص داده میشوند؟
تستهای مختلفی برای سنجیدن قند خون و هموگلوبین گلیکوزیله وجود دارند. با درنظر گرفتن سطح این مواد، احتمال ابتلا به دیابت افراد تایید یا رد میشود. درنهایت تایید یا رد ابتلا به دیابت پس از انجام چند مرحله آزمایش و توسط پزشک مشخص میشود.
آیا داروهای گیاهی برای بهبود دیابت مفید هستند؟
برخی از داروهای گیاهی میتوانند در کنترل دیابت و مدیریت میزان قند خون تاثیر گذار باشند. گیاهانی مثل: زیره سبز، گزنه و آلوورا میتوانند روی دیابت تاثیر مثبتی داشته باشند. البته توصیه میشود مصرف این گیاهان را با مشورت پزشک انجام دهید.
چه داروهایی برای دیابت تجویز میشوند؟
به صورت کلی داروهای دیابت در چند دسته کلی قرار میگیرند. داروهای خوراکی به صورت قرص، داروهای تزریقی، کنترل کنندههای فشار خون، داروهای کنترل چربی و… از جمله داروهای کارآمد برای کنترل مهمترین علائم دیابت هستند که توسط پزشکان تجویز میشوند.
سخن آخر
دیابت یکی از بیماریهای بشدت فراگیر در جوامع امروزی است. به همین دلیل هم در امان ماندن از آن از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مطلب سعی کردیم تا هرآنچه برای کنترل و شناخت مهمترین علائم دیابت نیاز دارید را در اختیارتان قرار دهیم. درنهایت میتوانید با اصلاح سبک زندگی، شانس ابتلا به این بیماری را کاهش دهید. یا درصورت ابتلا علائم خود را تا حد قابل توجهی کاهش دهید. درنهایت امیدواریم که مطالب یاد شده برای شما مفید بوده باشند.